We willen in AZ Turnhout zeer bewust en weloverwogen omspringen met de beslissing om een patiënt al dan niet te fixeren.

We wegen in team stelselmatig de risico’s af die gepaard gaan met het beperken van de vrijheid ten opzichte van de risico’s die gepaard gaan met het niet-fixeren. Want een risico neem je altijd… Het team doet dit steeds in eer en geweten én in het belang van de patiënt.

Mogelijke gevolgen van vrijheidsbeperking

Vrijheidsbeperking van patiënten willen we zoveel mogelijk voorkomen in AZ Turnhout. Uit onderzoek is immers gebleken dat het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen tot ernstige gezondheidsrisico’s kan leiden. Afhankelijk van de duur en de aard van de methode kan het voor patiënten ingrijpende fysieke gevolgen hebben, zoals verhoogde kans op doorligwonden, incontinentie en afname van de spiermassa.

Patiënten (en familie) kunnen bovendien psychisch lijden door het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Zo kan een patiënt geagiteerd of boos reageren en is het risico op plotse verwardheid groot.

Vallen vermijden door beleid rond valpreventie

Patiënten die gefixeerd werden, lopen achteraf meer risico op valincidenten en ernstige letsels, zo bevestigt onderzoek. Vandaar is het voor ons een bewuste keuze om niet alle patiënten met een verhoogde valkans te fixeren. Net omdat dit mensen verzwakt en vallen op lange termijn nog meer in de hand werkt. Wij nemen bewust berekende risico’s wat mogelijks een stijging van het aantal valincidenten impliceert. 

AZ Turnhout beschikt bovendien over een uitgebreid valpreventieprotocol dat toegepast wordt bij alle patiënten met verhoogd valrisico. Op deze manier trachten we zoveel mogelijk valincidenten te voorkomen én de gevolgen te beperken. Ondanks deze inspanningen kunnen we niet vermijden dat er soms patiënten ten val komen. Van de valincidenten die in 2022 in AZ Turnhout geregistreerd werden, leidde 1,4% tot een breuk. Bij 98,6% van de valincidenten was er geen tot matige schade.

Bijkomende veiligheidsmaatregelen om de patiënt te beschermen

Soms is het nodig om toch bijkomende veiligheidsmaatregelen te nemen wanneer de patiënt gedrag stelt dat risico’s inhoudt voor zichzelf of anderen. Enkele voorbeelden hiervan zijn veelvuldig vallen met verhoogde kans op ernstige letsels (bv. na een heupoperatie), sondes of infuusleidingen uittrekken en agressief gedrag vertonen.

• Vooraleer we iemands vrijheid beperken, identificeren we eerst de mogelijke redenen van de onrust. 
• Daarna gaan we creatief op zoek naar mogelijke oplossingen: het infuus verwijderen van zodra mogelijk, activiteiten aanbieden die zorgen voor afleiding, antislipsokken aantrekken,  …  
• Daarnaast beschikken we ook nog over hulpmiddelen. Zij alarmeren de verpleegkundigen bij bepaalde activiteiten van de patiënt. Bijvoorbeeld wanneer hij zijn bed, kamer of afdeling verlaat. Ze zijn in sommige situaties een goed alternatief voor fysieke fixatie. 
• Enkel wanneer deze alternatieven niet (meer) voldoen en na zeer zorgvuldige afweging en bespreking met het team van zorgverstrekkers en de familie, schakelen we over op vrijheidsbeperkende maatregelen. Hiertoe behoren eveneens dwangmedicatie en afzondering of isolatie op de spoedgevallendienst en de psychiatrische verblijfsafdeling (PAAZ).

Communicatie met patiënt en naasten

Vooraleer de vrijheid te beperken, worden de voor- en nadelen zorgvuldig tegenover elkaar afgewogen. Tijdens een teamoverleg werd besproken welke maatregelen het meest aangewezen zijn bij uw familielid:

• alternatieve interventies,
• fysieke vrijheidsbeperkende maatregelen of
• elektronische vrijheidsbeperkende maatregelen.

We kiezen telkens voor de minst ingrijpende maatregel. Alleen als het echt niet anders kan, gaan we over tot fysieke vrijheidsbeperkende maatregelen. Alles wordt nauwkeurig gedocumenteerd en de beslissing wordt tijdens elke shift geëvalueerd. We overleggen vooraf met u. Enkel in noodsituaties gaan we meteen over tot vrijheidsbeperking en bespreken we nadien de situatie zo snel mogelijk met u.

infobrochure  Vrijheidsbeperkende maatregelen bij kwetsbare patiënten

infobrochure Valpreventie

Infobrochure Valpreventie - tips voor thuis

De maatregel “afzondering” of “isolatie” houdt in dat de patiënt in een daartoe ingerichte kamer wordt ondergebracht die langs binnen niet geopend kan worden, met als doel te voorkomen dat hij zichzelf of anderen lichamelijk letsel zou toebrengen of wanneer de patiënt erg opgewonden is.

Een combinatie met fysieke fixatie kan, maar wordt zo mogelijk vermeden. Bij voorkeur wordt de patiënt in de mogelijkheid gelaten op te staan en zich in de kamer te bewegen.

Er kan voor isolatie worden gekozen als de patiënt in een acute stresstoestand wordt opgenomen op spoedgevallen, risicogedrag vertoont en enkel wanneer de arts isolatie aangewezen vindt. Voorbeelden zijn: zelfmoordneigingen, automutilatie, alcohol- of drugsintoxicatie, agressie of ontremd gedrag, ... Soms worden patiënten ook op vraag van de politie opgenomen in de isolatiekamer.

Het is een ingrijpende ervaring voor de patiënt om beperkt te worden in zijn vrijheid. Hij wordt dan ook intensief begeleid. Er zijn hieromtrent duidelijke richtlijnen aanwezig. Door videomonitoring en persoonlijk contact is er bovendien 24 uur op 24 zorg en controle. Daarnaast trachten we om de duur van de afzondering te beperken. De beslissing wordt dagelijks geëvalueerd en alles wordt nauwkeurig gedocumenteerd.

Na afloop bespreken we de gebeurtenissen zowel met de patiënt als met de naasten (indien toestemming van de patiënt). Het kan immers zeer confronterend zijn om uw naaste in de afzonderingskamer te zien.

In AZ Turnhout is er afzondering mogelijk op de psychiatrische afdeling (PAAZ) en op de dienst spoedgevallen.  

• Download de patiëntenbrochure : Afzondering op de psychiatrische afdeling

Wanneer er door plotse agitatie acuut gevaar dreigt voor de patiënt of zijn omgeving, gebruiken we medicatie (bijvoorbeeld kalmeermiddelen) om de situatie te neutraliseren. We proberen uiteraard eerst om dit in overleg met de patiënt te doen.

Als overleg niet mogelijk is, spreken we van dwangmedicatie, waarbij we de medicatie (bij voorkeur oraal, via de mond) toedienen zonder expliciete toestemming van de patiënt.

Deze maatregel nemen we slechts in zeer uitzonderlijke situaties. Dwangmedicatie mag alleen gebruikt worden om op korte termijn onmiddellijk gevaar te neutraliseren. De maatregel wordt zo snel als mogelijk terug gestopt.

Mocht u hierover vragen hebben aarzel niet om ze te stellen aan de behandelende arts.