Wat is het?
Moedervlekken zijn goedaardige opeenhopingen van pigmentcellen in de huid. Het is een normaal verschijnsel. Vrijwel iedereen krijgt meerdere moedervlekken, gemiddeld zo’n 25.
- Gewone moedervlekken (goedaardig) zien eruit als bruine of zwarte vlekjes, meestal vlak, maar ook wel eens verheven of duidelijk bol of hobbelig. Ze kunnen in grootte, vorm of kleur nogal van elkaar verschillen. Kenmerkend is dat de vorm en kleur regelmatig zijn.
- Een onrustige moedervlek is onregelmatiger van vorm en kleur, dat wil zeggen verschillende tinten bruin naast elkaar in dezelfde moedervlek. Vaak is er ook sprake van een roodachtige verkleuring, meestal in de rand.
- Een melanoom (kwaadaardig) is meestal groter dan een gewone moedervlek, de vorm is grillig en asymmetrisch en de pigmentatie is vaak onregelmatig. Naast bruin en zwart kunnen de kleuren rood, paars, blauw, grijs, wit of een combinatie van verschillende kleuren voorkomen.
Bekijk de video hieronder voor meer info over verdachte vlekjes.
Hoe ontstaan moedervlekken?
De meeste moedervlekken ontstaan tussen de leeftijd van 3 en 20 jaar. Een enkele keer is een moedervlek al bij de geboorte zichtbaar aanwezig (de zogenaamde aangeboren of congenitale moedervlek). Vanaf de leeftijd van 40 jaar kan het aantal moedervlekken weer afnemen.
Het aantal moedervlekken wordt bepaald door erfelijke aanleg en door de mate waarin de huid tijdens het leven aan zonlicht is blootgesteld. Vooral (overmatige) blootstelling aan de zon in de eerste 15 jaar van het leven leidt tot de vorming van nieuwe moedervlekken.
Onrustige moedervlekken zijn goedaardig, maar kunnen soms voorlopers van het melanoom zijn. Een melanoom kan ontstaan uit een onrustige moedervlek en een enkele keer zelfs uit een gewone moedervlek, al is de kans dat een moedervlek kwaadaardig wordt kleiner dan 1 op een miljoen. Meestal ontstaat een melanoom spontaan uit normale huid.
Raadpleeg uw huisarts of dermatoloog als
Let op als een gewone of onrustige moedervlek:
- groter wordt
- van kleur of kleursamenstelling verandert
- van vorm verandert (asymmetrisch of grillig wordt)
- jeukt, steekt of pijn doet
- korstjes vertoont
- bloedt
In veel gevallen zijn deze verschijnselen onschuldige veranderingen in de moedervlek. Als er meer dan 2 van bovenstaande veranderingen zijn bij een moedervlek, raden we aan uw huisarts of dermatoloog te raadplegen. Hij/zij kan nakijken of er toch geen sprake is van een kwaadaardige verandering in de moedervlek.
Diagnose
Kijken
Een ervaren arts kan meestal door enkel naar de moedervlek te kijken, al in veel gevallen met zekerheid vaststellen dat de moedervlek goedaardig is (dat u dus een gewone of een onrustige moedervlek heeft).
Een hulpmiddel daarbij kan de dermatoscoop zijn. Dit is een apparaatje vergelijkbaar met een oor- of oogspiegel, waarmee we de huid enkele tientallen malen kunnen vergroten.
Tegenwoordig gebruiken we ook vaak digitale beeldvorming. Met een speciaal hiervoor ontwikkeld apparaat maken we overzichtsfoto's. Zo kunnen we bij een volgende controle nakijken of er nog nieuwe moedervlekken bij zijn gekomen. Van de meest aparte moedervlekken kunnen we heel gedetailleerde/dermatoscopische foto's nemen. Zo kunnen we een eventuele verandering van de vlek snel zien bij een volgende controle afspraak.
Microscopisch onderzoek
Bij twijfelgevallen en bij duidelijke verdenking op melanoom zal altijd microscopisch onderzoek nodig zijn. Voor het microscopisch onderzoek moet de moedervlek of het melanoom onder plaatselijke verdoving worden verwijderd.
Behandeling
Een goedaardige moedervlek is een normaal verschijnsel en geen ziekelijke / abnormale afwijking. Daarom is er geen behandeling nodig. Soms wil men uit cosmetisch oogpunt een moedervlek laten verwijderen. Dit kan op verschillende manieren. Meestal snijden (excisie) of branden (elektrocoagulatie) we de moedervlek weg.
Indien er ook maar de geringste verdenking op melanoom (kwaadaardige moedervlek) bestaat, zal de moedervlek worden weggesneden en microscopisch worden onderzocht.
Risicofactoren en wat kunt u zelf nog doen?
Erfelijke aanleg
Een van de belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van een melanoom is de erfelijke aanleg. Het risico neemt toe naarmate er meerdere familieleden een melanoom hebben.
Een kleine risicofactor voor het ontstaan van een melanoom is het hebben van veel moedervlakken (meer dan 100) of meer dan 4 onrustige moedervlekken.
Bij mensen met een bleke huid, met sproeten of blond / rossig haar is het risico op melanoom ook licht verhoogd.
Aangeboren moedervlekken kunnen in zeldzame gevallen kwaadaardig worden. Het risico is afhankelijk van de grootte van deze moedervlekken. Bij aangeboren moedervlekken die kleiner zijn dan de handpalm van een volwassene is het risico heel erg klein.
Blootstelling aan veel zonlicht
De enige bekende risicofactor die wel beïnvloed kan worden, is blootstelling aan teveel zonlicht. Zonlichtverbrandingen op jonge leeftijd vergroten enigszins het risico op het krijgen van een melanoom. Het is zeker bij kleine kinderen aan te raden overmatige blootstelling aan zonlicht te vermijden.
Vermijd ook de zonnebank, omdat dit het risico op melanoom vergroot.